Sipërfaqja e fortë e dhëmbëve tuaj mund të zhvilloj njolla të dëmtuara të quajtura kavitete. Këto njolla në dhëmbë zhvillohen në vrima ose hapje mikroskopike që mund të shkaktojnë dhimbje të forta, infeksione apo edhe humbje të dhëmbëve. Kavitetet mund të shkaktohen nga një sërë faktorësh, si bakteret e gojës, ngrënia e shpeshtë e ushqimit, konsumimi i pijeve me sheqer dhe moslarja e dhëmbëve.
Dy nga problemet më të zakonshme dentare me të cilat përballen njerëzit sot janë kavitetet dhe prishja e dhëmbëve. Ato janë më të përhapura tek individët e moshuar, adoleshentët dhe të rinjtë. Në përgjithësi ato mund të prekin këdo me dhëmbë, përfshirë edhe foshnjat.
Nëse kavitetet nuk trajtohen si duhet dhe në kohën e duhur, ato mund të zmadhohen dhe dëmtojnë shtresat më të thella të dhëmbëve tuaj. Mbrojtja më e mirë kundër formimit të tyre janë kontrollet rutinë dentare, larja e duhur dhe pastrimi i rregullt me fill dentar.
Çfarë Janë Kavitetet?
Kavitetet janë dëmtime të dhëmbëve të shkaktuara nga prishja e smaltit e cila është mbulesa e jashtme e fortë e dhëmbit, nga acidet që gjenden në gojë. Formimi i tyre mund të prek të gjithë ata që kanë dhëmbë të zhvilluar. Për t'i shmangur kavitetet si duhet, duhet të kujdeseni mirë për dhëmbët dhe duhet të bëjmë pastrime profesionale disa herë në vit. Kariesi dentar është një tjetër term i njohur për kavitetet.
Llojet E Kaviteteve
Duhet të dini se kavitetet mund tëshfaqen në çdo sipërfaqe dhëmbi dhe disa nga më të zakonshmet formohen në:
- Në sipërfaqen e lëmuar të dhëmbëve tuaj: Smalti i dhëmbëve do të tretet ngadalë nga kjo zgavër që zgjerohet ngadalë sipër dhëmbëve. Në këto raste, ajo mund të shmanget apo edhe të trajtohet, me kujdesin e duhur dentar. Ky lloj problemi zakonisht i prek njerëzit në të 20-tat e tyre.
- Prishja e zgavrës së dhëmbit: Kavitetet zakonisht zhvillohen në sipërfaqen e sipërme të dhëmbëve tuaj. Sipërfaqja e përparme e dhëmbëve tuaj të pasmë gjithashtu mund të ndikohet nga prishja. Përkeqësimi i zgavrës së dhëmbit zakonisht fillon në adoleshencë dhe përparon me shpejtësi.
- Prishja e rrënjës së dhëmbit. Recesioni i mishrave të dhëmbëve rrit rrezikun e dëmtimit të rrënjëve tek të rriturit. Recesioni i mishrave të dhëmbëve lejon që acidi dhe pllakat dentare të arrijnë deri në rrënjët e dhëmbëve tuaj.kur arrin në këtë fazë problemi është shumë i vështirë për tu trajtuar pra nëse jeni në rrezik për recesion të mishrave të dhëmbëve, konsultohuni me një periodontist.
Formimi I Kaviteteve
Siç e dini tashmë shkaku kryesor i kaviteteve është prishja e dhëmbëve. I gjithë ky proces kërkon pak kohë kështu që është e mundur të parandalohet. Sidoqoftë, hapat e procesit përfshijnë:
Formimi I Pllakës Dentare
Pllaka dentare është si një shtresë transparente ngjitëse që mbulon sipërfaqen e dhëmbëve tuaj. Kjo mund të ndodhë për shkak të konsumit të sheqerit dhe pastrimit jo të duhur të dhëmbëve. Nëse ato nuk pastrohen siç duhet, bakteret në gojën tuaj do të fillojnë të ushqehen duke shkaktuar pllakëza. Nëse nuk pastrohet siç duhet, mund të ngurtësohet poshtë dhe sipër dhëmbëve tuaj dhe të formohet në gurëza duke krijuar një mburojë për bakteret, gjë që do ta bëjë pllakën më të vështirë për t'u pastruar. Nëse problemi zhvillohet atëher duhet të trajtohet nga dentisti pasi nuk mund ta trajtoni vetë.
Dëmtimi Nga Pllaka Dentare
Smalti i fortë në dhëmbët tuaj është i zhveshur nga mineralet nga acidet e prodhuara nga bakteret në këtë faze. Kavitetet fillojnë si rezultat i vrimave mikroskopike ose boshllëqeve në smalt të shkaktuara nga gërryerja. Dentina, shtresa tjetër e dhëmbëve tuaj, është e ndjeshme ndaj acideve dhe mikrobeve sapo pjesët e smaltit të jenë konsumuar. Për shkak se kjo shtresë është më pak rezistente ndaj acidit dhe më e butë se smalti, i bën dhëmbët tuaj më të prekshëm.
Dëmi Vazhdon
Bakteret dhe acidet që shkaktojnë prishjen e dhëmbëve udhëtojnë përmes dhëmbëve tuaj në pulpë, ose strukturën e brendshme të dhëmbit, e cila është shtëpia e enëve të gjakut dhe nervave. Bakteri bën që pulpa të preket dhe të bëhet irritohet. Nervi i dhëmbit më pas ngjeshet dhe shkakton dhimbje pasi brenda dhëmbit nuk ka vend ku të përhapet ënjtja. Dhëmbët e ndodhur afër mund të përjetojë gjithashtu humbje kockore për shkak të dëmtimit që herë pas here shtrihet përtej rrënjës së dhëmbit deri në kockë.
Nga Se Shkaktohen Kavitetet?
Siç e thamë dhe më pare edhe më parë ka shumë faktorë që ndikojnë në formimin e kaviteteve. Një nga arsyet më të rëndësishme është sheqeri që konsumoni cdo ditë, pasi ushqen bakteret në gojën tuaj dhe këto baktere shndërrohen në acide. Nëse nuk pastrohen siç duhet, këto baktere do të përzihen me ushqimet dhe pështymën duke formuar një pllakë dentare. Kjo është një substancë ngjitëse që do t'i mbulojë dhëmbët dhe do t'i dëmtojë ato. Me kalimin e kohës kjo pllakë do të shpërbëjë smaltin e dhëmbëve dhe do të krijojë kavitete ose vrima, duke i bërë ato të duken të kalbura.
Cilët Janë Faktorët E Rrezikut Për Kavitetet?
Rreziku i kaviteteve rritet kur:
- Goja juaj është e thatë. Kjo mund të ndodhë për shkak të shumë faktorëve, duke përfshirë disa ilaçe ose probleme të ndryshme mjekësore.
- Ngrënia e sheqerit mes vakteve.
- Problemet gjenetike.
- Keni recesion të mishrave të dhëmbëve.
- Keni bërë kimioterapi për trajtimin e kancerit.
Simptomat E Prishjes Së Dhëmbëve
Simptoma të ndryshme mund të jenë të pranishme, në varësi të madhësisë dhe vendndodhjes së kavitetit. Në fazat e hershme të problemit, mund të mos përjetoni asnjë simptomë por ndërsa gjendja përkeqësohet, mund të shfaqë simptoma të tilla si:
- Dhimbje dhëmbi ose dhimbje e ngjashme në zonën e gojës.
- Dhimbje e lehtë, e mprehtë ose ndjeshmëri e dhëmbëve kur konsumoni diçka të nxehtë ose të ftohtë.
- Vrima ose gropa të dukshme në dhëmbë.
- Njolla në dhëmbët tuaj që mund të jenë kafe, të zeza ose të bardha.
- Dhimbje kur ushtroni presion mbi dhëmbë.
Fazat E Prishjes Së Dhëmbëve
Dhëmbët tuaj mund të kenë kavitete në çdo shtresë. Ekzistojnë pesë faza kryesore të prishjes së dhëmbëve të cilat duhet të keni parasysh:
- Demineralizimi
Demineralizimi është faza e parë e prishjes së dhëmbëve dhe gjatë kësaj faze, ju mund të dalloni njolla të vogla të bardha në sipërfaqen e dhëmbëve tuaj. Kjo është për shkak se mineralet po fillojnë të ndikojnë në smaltin e dhëmbëve tuaj.
- Prishja E Smaltit
Nëse nuk trajtohet gjatë fazës së demineralizimit, prishja e dhëmbëve do të përparojë dhe do të vazhdojë të prishë smaltin tuaj duke i bërë vrimat dhe çngjyrosjen më të dukshme. Gjatë kësaj faze, njollat me ngjyrë të bardhë mund të fillojnë të kthehen në një ngjyrë kafe të çelur.
- Prishja E Dhëmbëve
Shtresa direkt nën smaltin e dhëmbëve tuaj quhet dentinë dhe është shumë më elastike se smalti juaj. Pra, kavitetet formohen më shpejt pasi pllaka dhe bakteret hyjnë në këtë shtresë. Ndjeshmëria e dhëmbëve mund të bëhet e dukshme në këtë pikë dhe njollat e dhëmbëve tuaj mund të bëhen një nuancë më e thellë kafe.
- Dëmtimi I Pulpës
Shtresa më e thellë e dhëmbit tuaj quhet pulpë. Kjo shtresë përmban enë gjaku dhe nerva që bartin lëndë ushqyese dhe ruajnë qëndrueshmërinë e dhëmbit tuaj. Kur kavitetet hyjnë në pulpën tuaj do të ndjeni siklet dhe dhimbje të forta. Mishrat që rrethojnë dhëmbin tuaj gjithashtu mund të fillojnë të fryhen dhe të skuqen. Dhëmbët tuaj mund të kenë njolla më të thella kafe ose të zeza.
- Abscesi I Dhëmbit
Nëse nuk trajtohet në kohën e duhur kaviteti mund të rezultojë në një infeksion të rëndë. Si rezultat i kësaj në rrënjën e dhëmbit do të formohet një hapsirë me qelb. Kjo do te shkaktojë dhimbje të madhe dhe parehati.
Gjithashtu, mund të përjetoni simptoma më të rënda sic është ënjtja në nyjet limfatike të fytyrës dhe qafës. Abscesi dentar ka potencialin të përhapet në pjesë të tjera të trupit tuaj dhe në indet përreth në këtë fazë dhe në situata të rralla, infeksioni mund të përhapet në tru ose në qarkullimin e gjakut (sepsis).
Menaxhimi Dhe Trajtimi
Si Të Shpëtoni Nga Kavitetet?
Në varësi të ashpërsisë së prishjes së dhëmbëve, trajtimi mund të jetë:
- Trajtimi me fluride.
- Mbushjet dentare.
- Procedura e kanalit të rrënjës.
- Nxjerrja e dhëmbit të prekur.
Fluori
Trajtimet me fluor mund të rikthejnë smaltin e dëmtuar në fazat shumë të hershme të prishjes së dhëmbëve dhe ky proces njihet si remineralizimi. Simptomat e hershme të kaviteteve mund të trajtohen me këtë trajtim. Trajtimet me fluor mund të bëhen në zyrën e dentistit. Gjithashtu mund të këshillohet të përdorni pastë dhëmbësh me recetë dhe shpëlarës goje me përmbajtjen e duhur të këtij minerali.
Mbushjet E Dhëmbëve
Dentisti do të gërryej indin e prishur dhe do të mbushë vrimën në dhëmbin tuaj pasi të jetë formuar. Mbushjet dentare mund të bëhen prej ari, amalgame argjendi ose rrëshirë të përbërë, e cila është në ngjyrën e dhëmbit.
Terapia E Kanalit Të Rrënjës
Prishja e avancuar e dhëmbëve bëhet më e lehtë për t'u menaxhuar pas trajtimit të kanalit të rrënjës. Kjo procedurë do të kryhet nga Endodontistët të cilët janë specialistë që trajtojnë problemet që prekin rrënjën e një dhëmbi. Pulpa e dhëmbit hiqet gjatë trajtimit të kanalit të rrënjës dhe kanalet dhe zona e pulpës do të mbushen më pas me një material të veçantë mbushës. Në disa situata, kurora dentare mund të jetë gjithashtu e nevojshme për të përforcuar dhëmbin e dëmtuar.
Nxjerrja E Dhëmbëve
Mjeku juaj mund të këshillojë nxjerrjen e dhëmbit (heqjen e dhëmbit) nëse trajtimi i kanalit të rrënjës nuk është opsioni i duhur. Për të zëvendësuar një dhëmb të përhershëm të humbur, mund t'ju nevojitet një urë dentare ose implant. Ju mund të mësoni më shumë rreth këtyre opsioneve nga dentisti juaj.
Pyetjet E Bëra Më Shpesh
Sa Të Zakonshme Janë Kavitetet?
Në kohën kur kemi arritur mesin e të 30-tave, pothuajse 80% e popullsisë së botës ka pasur nevojë të heq një dhëmb dhe një nga arsyet kryesore që e shkakton këtë problem janë kavitetet.
Kush Mund Të Zhvilloj Kavitete?
Megjithëse kavitetet dentare janë më të shpeshta tek të rinjtë, prishja e dhëmbëve mund të ndodhë në çdo moshë. Ky ndodh sepse shumë fëmijë e teprojnë me vakte dhe pije me sheqer dhe neglizhojnë larjen e dhëmbëve me furçë për sa kohë është e nevojshme ose nuk i lajnë fare. Kavitetet mund të prekin gjithashtu edhe të rriturit. Ndonjëherë, skajet e vrimave që janë mbushur kur ishim fëmijë mund të zhvillojnë prishje të reja. Gjithashtu tërheqja e mishrave të dhëmbëve është më e zakonshme në moshën e rritur dhe kavitetet mund të rezultojnë nga ky problem, i cili ekspozon bazën e dhëmbëve tuaj ndaj pllakës.
A Janë Kavitetet Ngjitëse?
Edhe pse kavitetet nuk mund të “ngjiten”, mikrobet që i shkaktojnë ato mund të përhapen nga personi në person. Ndërkohë, me kalimin e kohës, çdo mikrob që merrni nga një person tjetër - duke puthur, për shembull - mund të rezultojë në prishje të dhëmbëve dhe probleme të tjera me shëndetin tuaj oral.
Si Diagnostikohen Kavitetet?
Metoda më e mirë për të zbuluar herët kavitetet, para se ato të përparojnë ose të bëhen më të mëdha, është të bëni ekzaminime dentare dy herë në vit. Dentisti do të inspektojë dhëmbët tuaj me një sërë mjetesh diagnostikuese. Kur dentisti kontrollon dhëmbin, nëse është prekur nga ndonjë kavitet ai do të ndihet më i butë. Rrezet X dentare do të merren nga dentisti juaj. Përpara se degradimi të bëhet i dukshëm, këto imazhe do të zbulojnë shenjat e herëshme.
Çfarë Ndodh Nëse Kam Kavitete?
Nesë nuk trajtohet si duhet kaviteti, struktura e dhëmbëve do të dëmtohet dhe heqja do të jetë e nevojshme. Kavitetet gjithashtu mund të shkakotjnë absces dentar, ose një infeksion serioz brenda dhëmbit dhe pas mishrave të tyre. Infeksioni më pas mund të përhapet në të gjithë trupin tuaj dhe në disa raste mund të jetë shumë i rrezikshëm.
Si Duken Kavitetet?
Edhe pse kavitetet janë të vështira për t'u zbuluar në fazat e hershme, fillimisht mund të vëreni copëza të vogla dhe të bardha në dhëmbët tuaj. Më pas ndërsa gjendja mund të përkeqësohet do të filloni të vëreni njolla kafe ose të zeza në dhëmbët tuaj.
Çngjyrosja e dhëmbëve mund të shkaktohet si nga njollat ashtu edhe nga kavitetet, prandaj është e zakonshme të mos bëni dallimin midis tyre. Kavitetet zakonisht kanë një ngjyrë më të thellë se njollat. Për më tepër, zakonisht njollat prekin shumë dhëmbë, kështu që nëse vëreni një njollë të vetme, të vogël në një dhëmb, ka të ngjarë të jetë një kavitet. Telefononi dentistin tonë sapo të dyshoni se mund të keni ndonjë problem të dhëmbëve pasi kujdesi në kohën e duhur mund të jetë shumë efektiv.
Si Ndihen Kavitetet?
Ndjesia do te varet nga niveli i kalbjes së dhëmbëve. Për shembull, nëse zgavra është e vogël dhe thjesht prek smaltin tuaj ju me shumë mundësi nuk do të ndjeni asgjë. Sidoqoftë, shqetësimi ose ndjeshmëria ndaj të ftohtit, nxehtësisë ose ëmbëlsirave mund të ndodhë kur dëmtimi arrin në shtresat e brendshme të dhëmbit. Të kesh dhëmbë të ndjeshëm nuk është domosdoshmërisht tregues i një kaviteti, megjithatë është një simptomë që nuk duhet neglizhuar.
Çfarë Ndodh Nëse Kaviteti Nuk Trjatohet Për Një Kohë Të Gjatë?
Me kalimin e kohës, kavitetet e vogla të dhëmbëve rriten dhe bëhen më të mëdha. Shtresat më të thella të dhëmbëve tuaj ndikohen nga prishja ndërsa përparon. Kjo mund të rezultoj në dhimbje, infeksion si dhe humbje të dhëmbëve. Për shëndetin afatgjatë të dhëmbëve, diagnostikimi dhe trajtimi i hershëm i këtij problemi është thelbësor.
A Mund Të Shërohen Kavitetet Pa Trajtim?
Në fakt, në fazat e herëshme kavitetet mund të trajtohen vetë pasi smalti në dhëmbë është vetë-riparues. Me trajtime me fluor dhe higjienë më të mirë dentare, mund të jeni në gjendje të rimineralizoni dhëmbët tuaj nëse kaviteti sapo ka filluar të formohet dhe nuk ka arritur të depërtoj në shtresat e më poshtme. Por nëse kaviteti depërton në shtresat e tjera atëherdo t’ju duhet një mbushje, kurorë ose formë tjetëe restaurimi dentar.
Nëse Kaviteti Shkakton Dhimbje, A Është Tepër Vonë Për Tu Trajtuar?
Kavitetet e dhimbshme tregojnë se prishja ka avancuar në shtresat më të thella të dhëmbit. Në këtë pikë do t'ju duhet ndihma e një dentisti për menaxhimine problemit. Në këtë mënyrë mund të ruani shëndetin e dhëmbit dhe të merrni trajtimin e duhur.
Shumica e dentistëve preferojnë t'i ruajnë dhëmbët tuaj natyralë sa më shumë por nëse dëmi është i madh dhe nëse është formuar abscesi heqja do të jetë e nevojshme. Përpara se të vazhdohet me trajtimin e nevojshëm dentisti juaj do t’jua shpjegojë të gjithë mundësitë e trajtimit.
Shqip 
English 
Italiano 
Français 